Alles wat je wilt weten over de NIS2-richtlijn
Cyberdreigingen zijn vandaag de dag een realiteit waar elke organisatie mee te maken heeft. Met de introductie van de NIS2-richtlijn zet de Europese Unie een belangrijke stap om deze dreigingen beter te beheersen en essentiële sectoren te beschermen. Maar wat betekent deze richtlijn precies? En wat betekent het voor jouw organisatie? In dit artikel nemen we je mee door alles wat je wilt weten over NIS2, zodat je goed voorbereid bent.
Inhoudsopgave
1. Wat is de NIS2-richtlijn?
2. Wie valt onder NIS2?
3. Wanneer gaat NIS2 in?
4. Hoe werkt de NIS2-compliance?
5. Welke sectoren vallen onder NIS2?
6. Waarom is NIS2 belangrijk?
7. Hoe bereid ik mijn bedrijf voor op NIS2?
8. Wat zijn de boetes voor niet-naleving van NIS2?
9. Wat is het verschil tussen NIS en NIS2?
10. Hoe beïnvloedt NIS2 mijn bedrijf?
Graag NIS2 Basic voor jouw organisatie?
Ontdek hoe we jou met een pragmatische aanpak helpen om NIS2-compliant te worden.
Ik wil NIS2-compliant worden1. Wat is de NIS2-richtlijn?
De NIS2-richtlijn (Netwerk- en Informatiesystemen-richtlijn 2) is de vernieuwde versie van de oorspronkelijke NIS-richtlijn uit 2016. Deze wetgeving is ontworpen om de digitale weerbaarheid van kritieke infrastructuren in Europa te verbeteren. De richtlijn verplicht organisaties in vitale sectoren om maatregelen te nemen tegen cyberdreigingen.
Wat maakt NIS2 anders dan zijn voorganger? Het breidt de scope uit, legt strengere verplichtingen op en introduceert zwaardere sancties voor niet-naleving. Het doel is om Europa beter te beschermen tegen een groeiend aantal cyberaanvallen die steeds geavanceerder worden.
2. Wie valt onder NIS2?
De NIS2-richtlijn is van toepassing op twee categorieën organisaties:
- Essentiële entiteiten: Dit zijn grote organisaties in sectoren zoals energie, transport, gezondheidszorg en digitale infrastructuur. Ze hebben minstens 250 werknemers, een jaaromzet van meer dan €50 miljoen of een balanstotaal van meer dan €43 miljoen.
- Belangrijke entiteiten: Middelgrote organisaties in kritieke sectoren of grote organisaties in minder kritieke sectoren. Deze bedrijven hebben minstens 50 werknemers en een jaaromzet of balanstotaal van meer dan €10 miljoen.
- Organisaties die samenwerken met een essentiële – of belangrijke entiteit: als toeleverancier of partner van deze types organisaties hoor je cybersecurity ook hoog in het vaandel te dragen. Dat heet het zogenaamde watervaleffect. Dit wil zeggen dat NIS2-plichtige organisaties verkiezen om samen te werken met partners die minstens aan NIS2 Basic voldoen. En da’s niet verkeerd, want zo verhoogt de beveiligingsstandaard in heel Europa.
3. Wanneer gaat NIS2 in?
De NIS2-richtlijn treedt officieel in werking op 18 oktober 2024. Vanaf deze datum wordt van organisaties verwacht dat ze voldoen aan alle eisen die in de richtlijn zijn vastgelegd. Hoewel deze deadline misschien nog ver weg lijkt, is het essentieel om direct te beginnen met voorbereidingen. Het naleven van NIS2 kan ingrijpende aanpassingen vereisen op zowel technisch als organisatorisch vlak, en deze processen kosten tijd.
Wanneer beginnen de controles?
De formele controles op naleving van de NIS2-richtlijn zullen naar verwachting kort na de inwerkingtreding starten, afhankelijk van de implementatie door nationale overheden en bevoegde toezichthouders in de lidstaten. Lidstaten krijgen de verantwoordelijkheid om handhavingsmechanismen op te zetten en specifieke controleprocessen te definiëren.
Dit betekent dat:
- Audits en inspecties direct worden uitgevoerd bij organisaties in kritieke sectoren.
- Rapportageverplichtingen vanaf de inwerkingtredingsdatum actief worden gemonitord.
- Organisaties die niet volledig compliant zijn, waarschuwingen of sancties kunnen krijgen als blijkt dat er onvoldoende vooruitgang is geboekt.
4. Hoe werkt de NIS2-compliance?
Om aan de NIS2-richtlijn te voldoen, zijn een aantal belangrijke stappen nodig:
- Uitvoeren van een risicoanalyse: Identificeer de belangrijkste bedreigingen en kwetsbaarheden in je IT-infrastructuur.
- Technische maatregelen implementeren: Denk aan firewalls, encryptie en monitoringtools.
- Incidentresponsplan opstellen: Zorg dat je voorbereid bent op cyberaanvallen en snel kunt reageren.
- Bewustzijn vergroten binnen je organisatie: Organiseer trainingen en awareness-campagnes om medewerkers bewust te maken van hun rol in cybersecurity.
- Rapportageverplichtingen nakomen: Incidenten dienen binnen strikte tijdlijnen te worden gemeld aan de bevoegde autoriteiten.
- Samenwerken met bevoegde instanties: Houd audits en inspecties bij en verstrek de nodige informatie over je cyberbeveiliging.
De richtlijn verplicht organisaties ook om een aanspreekpunt aan te stellen voor cyberveiligheid. Dit kan een interne expert zijn of een externe partner.
Specifieke rapportageverplichtingen: Organisaties die onder de NIS2-richtlijn vallen, zetten zich in om specifieke informatie over beveiligingsincidenten te rapporteren. Elk significant incident rapporteer je binnen 24 uur na ontdekking aan het Centrum voor Cybersecurity België (CCB). Een gedetailleerder rapport volgt binnen 72 uur, waarin je de aard van het incident, de impact ervan en de ondernomen acties beschrijft. Bovendien is het aan te raden jaarlijks een overzicht van alle geïdentificeerde risico’s en de effectiviteit van de getroffen beveiligingsmaatregelen in te dienen. Deze rapporten ondersteunen de autoriteiten bij het analyseren van trends, het verbeteren van de algemene veiligheid, en het bieden van gerichte ondersteuning waar nodig.
5. Welke sectoren vallen onder NIS2?
De NIS2-richtlijn breidt het toepassingsgebied uit naar een breed scala aan sectoren die als essentieel of belangrijk worden beschouwd voor de maatschappij. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste sectoren:
Essentiële sectoren
- Energie: Elektriciteitsnetwerken, olie- en gasleveranciers.
- Transport: Luchtvaart, spoorwegen, scheepvaart en wegvervoer.
- Gezondheidszorg: Ziekenhuizen, farmaceutische bedrijven en laboratoria.
- Waterbeheer: Leveranciers van drinkwater en afvalwaterbeheer.
- Digitale infrastructuur: Internetaanbieders, datacenters en clouddiensten.
- Bankwezen: Banken en financiële instellingen.
- Openbare administratie: Overheidsinstellingen en openbare diensten.
Belangrijke sectoren
- Voeding: Grote voedselproducenten en distributeurs.
- Chemische industrie: Producenten en leveranciers van chemicaliën.
- Ruimtevaart: Satellietbeheerders en ondersteunende infrastructuren.
- Media en telecommunicatie: Televisie- en radiozenders, telecommunicatiebedrijven.
Het doel is om sectoren te beschermen die essentieel zijn voor het dagelijks functioneren van de maatschappij.
6. Waarom is NIS2 belangrijk?
Cyberaanvallen vormen een groeiende dreiging. Denk aan ransomware, phishing of DDoS-aanvallen. De gevolgen kunnen enorm zijn: financiële schade, reputatieverlies en verstoringen van kritieke diensten.
Met NIS2 wil de Europese Unie:
- De digitale weerbaarheid van kritieke sectoren versterken.
- Samenwerking tussen landen en sectoren verbeteren.
- Burgers beter beschermen tegen cyberrisico’s.
- Organisaties stimuleren om hun IT-infrastructuur te moderniseren.
Door de richtlijn na te leven, minimaliseer je de kans op een succesvolle cyberaanval. Nog belangrijker is dat dit jouw kans is om vertrouwen uit te stralen naar jouw klanten en partners.
7. Hoe bereid ik mijn bedrijf voor op NIS2?
Voldoen aan NIS2 is geen eenvoudige taak, maar een gestructureerde aanpak kan het proces vereenvoudigen. Hier zijn enkele stappen die je kunt volgen:
- Voer een risicobeoordeling uit: Analyseer de kwetsbaarheden in je IT-infrastructuur en identificeer mogelijke bedreigingen.
- Ontwikkel een actieplan: Bepaal welke maatregelen nodig zijn om de risico’s te minimaliseren.
- Implementeer technische oplossingen: Installeer beveiligingssystemen zoals firewalls, intrusion detection, en back-upoplossingen.
- Train je personeel: Zorg ervoor dat alle medewerkers op de hoogte zijn van cyberbeveiligingsrisico’s en hun rol in het minimaliseren van deze risico’s.
- Stel een incidentresponsplan op: Zorg dat je klaar bent om snel en effectief te reageren op cyberincidenten.
- Monitor je systemen continu: Gebruik tools voor real-time monitoring om bedreigingen snel te identificeren en te neutraliseren.
Het is ook aan te raden om samen te werken met een cybersecurity-expert om ervoor te zorgen dat je voldoet aan alle eisen van de richtlijn.
8. Wat zijn de boetes voor niet-naleving van NIS2?
Niet-naleving van NIS2 kan ernstige gevolgen hebben. Afhankelijk van de aard van de overtreding kunnen de sancties oplopen tot €10 miljoen of 2% van de wereldwijde omzet.
Naast financiële boetes kunnen bedrijven ook te maken krijgen met:
- Reputatieschade: Het falen om te voldoen aan cybersecuritynormen kan het vertrouwen van klanten en partners ernstig schaden. Dit kan leiden tot omzetverlies en een afname van zakelijke kansen.
- Juridische complicaties: Overtredingen kunnen resulteren in juridische geschillen, waaronder aansprakelijkheidsclaims van klanten of partners die schade lijden door inadequate beveiligingsmaatregelen.
- Operationele verstoringen: Niet voldoen aan de richtlijn kan leiden tot audits en inspecties door bevoegde instanties, die tijd en middelen vereisen en mogelijk de normale bedrijfsvoering verstoren.
- Opschorting van activiteiten: In extreme gevallen kan een toezichthoudende instantie besluiten om de bedrijfsactiviteiten (tijdelijk) stil te leggen totdat er aan de eisen wordt voldaan.
9. Wat is het verschil tussen NIS en NIS2?
De NIS2-richtlijn is strenger en uitgebreider dan de oorspronkelijke NIS-richtlijn. De belangrijkste verschillen zijn:
- Grotere scope: Meer sectoren en organisaties vallen onder de richtlijn.
- Strengere verplichtingen: Meer focus op rapportage en samenwerking.
- Zwaardere sancties: Hogere boetes voor niet-naleving.
- Focus op ketenveiligheid: Leveranciers moeten ook voldoen aan de eisen.
10. Hoe beïnvloedt NIS2 mijn bedrijf?
De NIS2-richtlijn heeft directe implicaties voor organisaties die als essentieel of belangrijk worden aangemerkt. Echter, ook bedrijven die niet direct onder deze categorieën vallen, kunnen indirect te maken krijgen met de eisen van NIS2. Dit komt door het zogenaamde “watervaleffect”.
Het watervaleffect van NIS2 uitgelegd
Essentiële en belangrijke entiteiten die onder NIS2 vallen, zijn verplicht om hun eigen cybersecurity op orde te hebben. Een belangrijk aspect hiervan is dat zij alleen willen samenwerken met partners en leveranciers die eveneens een solide cybersecuritybasis hebben. Dit betekent dat zelfs als jouw organisatie niet direct onder de NIS2-richtlijn valt, je partners of klanten mogelijk eisen dat je voldoet aan bepaalde cybersecuritynormen. Dit fenomeen wordt het “watervaleffect” genoemd.
NIS2 Basic: een minimale vereiste
Om aan de verwachtingen van NIS2-plichtige organisaties te voldoen, kan het noodzakelijk zijn dat jouw bedrijf ten minste het NIS2 Basic-niveau behaalt. Dit niveau omvat fundamentele cybersecuritymaatregelen die aantonen dat je organisatie serieus omgaat met digitale veiligheid. Het behalen van een NIS2 Basic-certificering kan daarom cruciaal zijn om bestaande samenwerkingen te behouden en nieuwe kansen te creëren.
Waarom proactief handelen loont
Door nu al te investeren in basisbeveiligingsmaatregelen en mogelijk een NIS2 Basic-certificering, positioneer je jouw organisatie als een betrouwbare partner. Dit versterkt niet alleen het vertrouwen van klanten en partners, maar bereidt je ook voor op toekomstige regelgeving en dreigingen.
Graag NIS2 Basic voor jouw organisatie?
Ontdek hoe we jou met een pragmatische aanpak helpen om NIS2-compliant te worden.
Ik wil NIS2-compliant worden